امپراطوری خمر یکی از حکومتهایی است که بین سدههای ۹ تا ۱۲ میلادی در جنوب شرقی آسیا وجود داشت. امپراطوری قدرتمند خمر اساسا از سرزمین کامبوج کار خود را آغاز کرد اما با گسترش، بخشهای زیادی از جنوب شرقی آسیاشامل تایلند، ویتنام، لائوس، میانمار و مالزی کنونی را نیز در برگرفت.
شهر انگکور در کامبوج مهمترین شهر به جای مانده از این امپراطوری است.
تمدن خمر که زمانی یکی از بزرگترین امپراتوریهای جنوب شرق آسیا محسوب میشده، منطقهای شامل کامبوج امروزی تا لائوس، ویتنام، میانمار و مالزی را دربر میگرفته است و امروزه این امپراتوری را با نام پایتختش یعنی شهر آنکگور میشناسند. تاریخ امپراتوری خمر به سال ۸۰۲ پس از میلاد بازمیگردد و به جز تعدادی سنگ نبشته، هیچ اثر نوشتاری از آن به جای نمانده، به همین دلیل دانش ما از این تمدن از تحقیقات باستانشناسی، حجاریهای روی دیوارهای معابد و گزارش خارجیانی همچون چینیان برگرفته شده است. خمرها به آیین هندو و بودیسم معتقد بودند و معابد، برجها، ساختارهای پیچیدهی دیگری از جمله آنکگور وات را سبهعنوان پیشکشی برای خدای ویشنو ساخته بودند. احتمال میرود حملات بیگانگان، مرگ در اثر طاعون، بحران های مدیریت آب که بر محصول برنج تأثیر میگذاشت، و نزاع بر سر قدرت میان خانوادههای سلطنتی باعث از میان رفتن این امپراتوری و در نهایت تسلیم شدن آنان در برابر تایلندیان در سال ۱۴۳۱ پس از میلاد شده باشد.
آنگکور-معابد: آنگکور- از شهرهای باستانی کامبوج مجموعه معابد آنگکور در اعماق جنگل های کامبوج (۱۱۵۰-۱۱۱۰) ((هیچ فیلم و عکسی نمی تواند تأثیر شگفت معابد آنگکور را بر شما داشته باشد. همچنین سخن گفتن درباره آن بدون اطاله کلام مشکل است. آن ها عجیب، عظیم، شگفت انگیز، حیرت آور و مایه هیبت هستند. این آثار با ایده ای طلایی ساخته شده اند. آن ها نشانگر قدرت پادشاهان سنگی آنگکور هستند.))
هن سوئین، درباره آنگکور ۱۹۷۲ راهبی به نام بارتولمئو آرگنسورا، یکی از اولین مبلغان مسیحی است که به کامبوج سفر کرده و سختی آن سفر را باور کرده است. در سال ۱۶۰۹هنگامی که وی در نزدیکی خرابه های عظیمی از مقر قدیمی مجموعه آنگکور که روی آنها پوشیده شده بود قرار گرفت، اندیشة مدینه فاضله ای که فیلسوف یونانی افلاطون جلو چشمانش جلوه گر کرده بود، در ذهنش خطور کرد. گرچه آن شهری خیالی و غرق شده در زیر آب بود. برخی از بازدید کنندگان غربی معتقد بودند اسکندر مقدونی آن را یافته است یا تراجان امپراتور روم که در زمان حکومت وی امپراتور روم تا آنسوی مرزهای اصلی گسترش یافت، آن را کشف کرده است.
اما نه اسکندر و نه تراجان جرأت لشکر کشی نظامی به سرزمینی که اکنون کامبوج نامیده می شود را نداشته اند در کنارشهر آنگکور که مترادف شهر سنگی رویایی و خیالی است، مجموعه های وسیعی از معابد وجود دارند که خمرها آنها را خلق کردند. این انسان ها نه فقط کامبوج بلکه مناطقی که هم اکنون تایلند، لائوس و کوچین چین سابق نامیده می شوند، زندگی می کردند. آنها امپراتوری بزرگی داشتند که در قرون یازدهم و دوازدهم باعث پیشرفت فرهنگیشان شد. نبض اصول سیاسی آنها که از طریق اقتصادی با ماهیگیری و کاشت برنج حمایت می شد، در آنگکور قرار داشت. در حالی که در همان زمان حکومتی فعال در پایتخت بر یک میلیون نفر از سکنه حکمروایی می کرد.
اکثریت مردم در کلبه هایی زندگی می کردند که روی اسکلت چوبی بنا شده بود (بدلیل سیلهای سالانه که حاصل بارندگیهای موسمی بودند)، و بانی یا سفال مسقف شده بود. حتی پادشاه هم در قصری چوبی زندگی می کرد و خانه های ساخته شده از سنگ تنها برای نگهداری از خدایان بود. به همین دلیل است که تنها معابد بعنوان شاهد تاریخی از یک فرهنگ درخشان باقی مانده اند. فرهنگی که هنوز رازهای ناگفته دارد.
بزرگترین بنا. در آنگکور مجموعه معابد آنگکور می باشد. شهری که در شهر دیگر قرار گرفته است و بیست هزار نفر جمعیت دارد و دارای بیشترین تأثیر هنری، تکنیکی و معرفت مذهبی از خمر می باشد. بنظر می رسد نمای مربع شکل مجموعه که بیش از نصف یک مایل مربع را در بر می گیرد مجسم کننده تاریخ اساطیر هندی می باشد. دریاچه ۶۰۰ فوتی که از چهار طرف معبد آنگکور را محصور کرده نشان از آب های روزگار نخستین دارد. در مرکز این مجموعه معبد خاصی وجود دارد که نمایانگر کوه مقدس مرو می باشد، با سه ایوان که روی آن ها درختهای چنار قرار گرفته و راهروهایی آن را محصور کرده است. پنج برج بلند شبیه به غنچه های نیلوفر آبی وجود دارد که صندلی خدایان را تداعی می کند و بعنوان سمبل عظمت گذشته بر روی پرچم ملی کامبوج دیده می شود.
این مجموعه معابد صدها فیل و هزاران نفر را در بر گرفته بود. همچنین بعنوان گورستان هم از آن استفاده می شد. برخی بر این عقیده اند که معبد آنگکور محل دفن پادشاه خدا پرستی بنام سوریاواین دوم می باشد که حکومت وی اهمیت خاصی در تاریخ کامبوج داشته است. قلمرو خمر پیش از آن هرگز به اندازه زمانی که تحت فرمانروایی این حاکم قدرتمند قرار داشت، گسترش نیافته بود و همگان از وی در هراس بودند. اما پس از مرگش کشور به شدت دچار هرج و مرج شد. درگیریهایی که برای تعیین جانشین صورت گرفت، قدرت پادشاهی را تضعیف نمود و آنجا را برای دشمنان هدفی سهل الوصول کرد. بالاخره در سال ۱۴۳۲ خمر پایتخت قدیمی خود را تسلیم دشمنان کرد. ((بدین گونه آنگکور سقوط کرد.)) نقل از نویسنده ای به نام هن سوئین، آنگکور بخاطر شکوه، جلال و معماری با عظمتش نابود گشت. تهاجمی جدید در عرصه جنگل حادث شد، درختان جنگل رشد کردند و از سنگها بالاتر رفتند و آنگکور را در میان خود گرفتند.۲۳